Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021
OΛA ΔYNATA ME THN ΠPOΣEYXH
Συνομιλία με τον Θεό
Οσίου Εφραίμ του Σύρου
Πόσο εύκολα ο άνθρωπος ξεχνάει ό,τι πιο ωραίο και μεγάλο διαθέτει! Αυτό συμβαίνει με το μεγάλο προνόμιο που λέγεται προσευχή. Ναι, η προσευχή, το κατ’ εξοχήν προνόμιο που «ανωτεροποιεί» τον άνθρωπο, πολύ συχνά παραμελείται. Κάποτε μάλιστα - και αυτό είναι το τραγικό - περιφρονείται και διαβάλλεται. «Είναι ντροπή να προσεύχεσαι», έλεγε ο αρνητής του Θεού, ο Νίτσε. Μπορούμε να φαντασθούμε την τραγικότητα του εκ πεποιθήσεως άθεου που μάχεται την ανυψωτική δύναμη της προσευχής; Διότι η προσευχή δεν είναι μονάχα για τις δύσκολες στιγμές της ζωής. Δεν είναι απλώς το καταφύγιο για τις αναπάντεχες θύελλες και καταιγίδες. Είναι για όλες τις στιγμές της ζωής. Είναι η αναπνοή της ψυχής μας! Τι είναι ο άνθρωπος χωρίς τον Θεό; Τι είναι ο άνθρωπος χωρίς την προσευχή; Χωρίς την μεταφυσική διάσταση, χωρίς την υϊκή σχέση και εξάρτηση από τον Θεό, δεν είναι ολόκληρος ούτε μπορεί να ολοκληρωθεί. Είναι λειψός, ακρωτηριασμένος. Πάσχει από βαριά πνευματική αναπηρία. Ζει χωρίς ελπίδα.
Ας μην ξεγελιόμαστε. Αν αφαιρέσουμε από τον άνθρωπο την κατακόρυφη διάσταση, του αφαιρούμε και την οριζόντια. Αν του ψαλιδίσουμε τα φτερά της προσευχής, τον καταδικάζουμε να ζει στο χώμα σαν φτωχό οικόσιτο. Στερούμε από τον άνθρωπο τη δυνατότητα να επικοινωνεί με τον Θεό, να Τον λατρεύει και να Τον δοξολογεί με την «εν πνεύματι και αληθεία» προσευχή. Τότε τι του αφήνουμε; Η ψυχή του ανθρώπου στη φυσική κι αδιάφθορη κατάστασή της νιώθει την ανάγκη αυτής της επικοινωνίας με τον Θεό, πιο πολύ και από την ανάγκη της επικοινωνίας με τους συνανθρώπους της. Όπως είναι αφύσικο και αρρωστημένο ο άνθρωπος να κλείνεται στον εαυτό του και να αγνοεί τους γύρω του, δηλαδή να γίνεται εγωπαθής και εγωκεντρικός, το ίδιο και ακόμα χειρότερο είναι να διαγράφει τον Θεό, να Τον αγνοεί και να μην επικοινωνεί μαζί Του. Ο άνθρωπος που ανυψώνεται με την προσευχή στον ουρανό, εξυψώνεται και ως σκεπτόμενη προσωπικότητα. Με το να επικοινωνεί συνειδητά με τον Θεό δεν γίνεται απλώς θρησκευόμενος άνθρωπος, γίνεται ο σωστός και αληθινός άνθρωπος. Εξανθρωπίζεται.
Την μεγάλη αξία της προσευχής υπογραμμίζει και ο ιερός Χρυσόστομος: «Πας προσευχόμενος, τω Θεώ διαλέγεται. Όσον δε έστιν άνθρωπον όντα τω Θεώ λαλείν, αγνοεί μεν ουδείς παραστήσαι δε λόγω την τιμήν ουκ αν τις δυνηθεί ή. Αύτη γαρ η τιμή και την των αγγέλων υπεραίρει μεγαλοπρέπεια». Μας λέει, δηλαδή, ότι ο άνθρωπος που προσεύχεται συνομιλεί με τον Θεό. Πόσο πιο σπουδαίο είναι ο άνθρωπος να συνομιλεί με τον Θεό κανένας δεν το αγνοεί, όπως και κανένας δεν θα μπορούσε να παρουσιάσει με λόγια την τιμή αυτή. Διότι η τιμή αυτή ξεπερνάει και τη μεγαλοπρέπεια των αγγέλων. Και συνεχίζει:
«Το έργο της προσευχής είναι κοινό και για τους αγγέλους και για τους ανθρώπους. Και όσον αφορά την προσευχή δεν υπάρχει καμιά διαφορά ανάμεσά τους. Η προσευχή σε κάνει να ξεχωρίζεις από τα άλογα ζώα και σε ενώνει με τους αγγέλους. Διότι αν εκείνοι που συνομιλούν με σοφούς ανθρώπους, από τη συνεχή ομιλία, σύντομα αρχίζουν να τους μοιάζουν στη φρόνηση, τι πρέπει να πούμε για εκείνους που συνομιλούν και προσεύχονται στον Θεό; Με πόση σοφία, με πόση αρετή και σύνεση και καλοσύνη και σωφροσύνη και επιείκεια τους γεμίζει η προσευχή και η δέηση; Ώστε δεν θα πέσει κανείς έξω αν θα πει πως η προσευχή είναι η αιτία και η αφορμή κάθε αρετής. Και ακόμα, σε μια ψυχή χωρίς προσευχή, καμιά αρετή δεν μπορεί να βλαστήσει».
(Περιοδικό «ΣΩΤΗΡ», Νοεμ. 2021)