Ιούλιος - Αύγουστος 2017

Βασική προϋπόθεση για μια οικογενειακή ζωή είναι η προσπάθεια κάθε μέλους της οικογένειας να κάνει τα αγαπητά του πρόσωπα ευτυχισμένα και χαρούμενα.

Ο συναγωνισμός στο σπίτι πρέπει να είναι ποιος θα κάνει περισσότερο ευτυχισμένο  τον άλλο. Διαβάζουμε στο Ευαγγέλιο: «Τόσο ο Θεός αγάπησε τον κόσμο, ώστε έδωσε το Γιο Του τον μονογενή, για να μη χαθεί καθένας που πιστεύει σ’ Αυτόν, αλλά να έχει ζωή αιώνια» (Ιωάν, 3:16). Ο Θεός αγάπησε και έδωσε, δεν αγάπησε για να πάρει. Η αγάπη πάντοτε δίνει. Πάντοτε ψάχνει να βρει τρόπους να δείξει με έργα και σωστή συμπεριφορά την αγάπη. Έτσι, ο άνθρωπος που μαθαίνει να δίνει, όχι μό νο κάνει τους άλλους χαρούμενους, αλλά και ο ίδιος γεμίζει με χαρά. Όπως το μίσος κάνει κακό σ’ αυτόν που το έχει, έτσι και η αγάπη κάνει καλό σ’ αυτ όν που την έχει και τη δέχεται.

Άλλη βασική προσπάθεια για μια ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή είναι η αποδοχή όλων των μελών της οικογένειας από όλους. Ευτυχισμένος αισθάνεται ο άνθρωπος, όταν ξέρει ότι οι άλλοι τον αγαπούν και τον δέχονται όπως είναι. Ο Χριστιανός είναι ο ώριμος εκείνος άνθρωπος που δέχεται τον εαυτό του, τον κόσμο γύρω του και τον Θεό όπως είναι. Όταν ο καθένας στην οικογένεια έχει σαν βασική αρχή να αγαπά τον άλλο όπως είναι και να συμπεριφέρεται με χριστιανικό τρόπο, τότε κι αυτός ο ίδιος, αλλά και η οικογένεια, ζουν την υπέροχη χριστιανική ζωή, που είναι η φυσιολογική, η ανθρώπινη, αλλά και η θεία ζωή.

Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε ότι κι εμείς έχουμε τα δικά μας μειονεκτήματα. Όπως, λοιπόν, θέλουμε οι άλλοι να μας δέχονται και να μας παραδέχονται όπως είμαστε, το ίδιο οφείλουμε να κάνουμε και εμείς σ’ αυτούς.

Μιχάλης Κανταρτζής

Μάιος - Ιούνιος 2017

Πριν μερικά χρόνια, παρακολούθησα ένα σεμινάριο για την οικογένεια. Ο ομιλητής ήταν ένας γαλήνιος άνθρωπος, πολύ μορφωμένος, μεγάλος σε ηλικία και με κάτασπρα μαλλιά. Έλεγε εξαιρετικά πράγματα. Όταν ήρθε στο θέμα του διαζυγίου, μεταξύ άλλων είπε: «Όταν ήμουν μικρό παιδί, οι γονείς μου μάλωσαν πάρα πολύ μπροστά μου. Τα τραύματα που γέμισαν την ευαίσθητη παιδική μου ψυχή, είναι ζωντανά ακόμα και σήμερα».

Αν θέλεις να είσαι αγαπητέ μου ένας σωστός γονιός, πάρε τη δυναμική απόφαση να μη μαλώνεις ποτέ μπροστά στα παιδιά σου. Μην υβρίζεις η υποτιμάς και συκοφαντείς τον/την σύζυγό σου μπροστά στα παιδιά σου.

Κάνε υπομονή όταν τα παιδιά σου είναι μπροστά και μίλησε αργότερα, όταν θα είστε μόνοι και πιο ψύχραιμοι. Τα παιδιά μας είναι τρυφερές προσωπικότητες, που πληγώνονται ανεπανόρθωτα. Όταν μεγαλώσουν, δεν θα μπορούν να φερθούν σωστά, ούτε σε σένα που θα έχεις γεράσει ούτε στο σύζυγό τους. Όσο δίκιο κι αν έχουμε, χρειάζεται, για το καλό των παιδιών μας, να συγκρατιόμαστε.

Ο Απ. Παύλος στο θέμα αυτό μας φωτίζει με τα παρακάτω λόγια: «Όλα μου επιτρέπονται, αλλά όλα δεν συμφέρουν. Όλα μου επιτρέπονται, αλλά εγώ δεν θα αφήσω τον εαυτόν μου να εξουσιαστεί από τίποτα» (Α’ Κορινθ. 6:12). Ενώ, λοιπόν, μπορούμε να αμυνθούμε ή να επιτεθούμε στο σύζυγό μας με δυναμικό τρόπο, δεν το κάνουμε, για το καλό των παιδιών μας. Και ο Θεός που βλέπει ότι δεν ζητάμε το δίκιο μας ούτε αντιδρούμε με απρεπή τρόπο, θα μας χαρίσει οπωσδήποτε τη δική Του ειρήνη, αλλά και την ικανοποίηση ότι κάναμε το σωστό, παραμερίζοντας τον εγωισμό και την υπερηφάνεια μας.

Μιχάλης Κανταρτζής

Μάρτιος - Απρίλιος 2017

Διαστρέβλωση του ενστίκτου της ζωής παθαίνουν οι νέοι σήμερα και θέλουν ν’ αυτοκτονήσουν, είπε ο γέροντας Παΐσιος. Οι αδυναμίες των παιδιών προέρχονται από τους γονείς. Γιατί αυτοί είναι σκέτοι άνθρωποι και τα καταπιέζουν με τη σκέτη ανθρώπινη αγάπη τους. Τον ξέρεις τον κ. Β; Έχει γράψει ωραία παιδαγωγικά βιβλία. Έχει πέντε παιδιά κι είναι όλα χούλιγκανς και χίπις. Ένα αυτοκτόνησε και στην κηδεία του μαζεύτηκαν τ’ αδέλφια του κι έλεγαν: «Έννοια σου, εμείς θα εκδικηθούμε για σένα».

Να μην Κακομαθαίνετε τα Παιδιά σας

Μας έλεγε ο Γέροντας ότι θα πρέπει οι γονείς σιγά σιγά να αφαιρέσουν από τα παιδιά τους την κακή συνήθεια ότι πρέπει όλο το ενδιαφέρον τους να στρέφεται γύρω από αυτά κι ότι θα πρέπει να τα διδάξουν και να τα συνηθίσουν να κάμπτονται και να προσαρμόζονται με όλους και σε όλες τις καταστάσεις. Κι αυτό, για να μη δυσκολεύονται τελικά, όταν θα εισέλθουν στη ζωή με χίλιους δύο διαφορετικούς χαρακτήρες ανθρώπων, έτσι να μη τα χαλάνε και να μη δημιουργούν εχθρούς για μικροεγωϊσμούς και υπερβολική αυταρέσκεια. Αυτή είναι η σωστή παιδαγωγική, έλεγε.

Οι Γονείς να μην τα βάζουν με τα Παιδιά τους

Είπε ο Γέροντας: «Οι γονείς που έχουν ψυχικά δύσκολα και κακότροπα παιδιά, να μην τα βάζουν με τα παιδιά τους, αλλά μ’ αυτόν που βρίσκεται πίσω από τα παιδιά τους, τον διάβολο. Τον διάβολο δεν μπορούμε να τον πολεμήσουμε, παρά μόνο όταν γινόμαστε άγιοι».

Η λακωνική αυτή συμβουλή θα μπορούσε να βοηθήσει αποτελεσματικά γονείς, παιδαγωγούς, γιατρούς κι όσους ασχολούνται ειδικά με τα παιδιά και γενικότερα με τον άνθρωπο.

Ποτέ με το Κακό τα Παιδιά σας

Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2017

 Ο Θεός έβαλε τη γυναίκα σε υψηλή και υπέροχη θέση στην οικογένεια και στην κοινωνία. Η χριστιανική πίστη δεν θέλει την γυναίκα ένα «πατάκι» στα πόδια του άντρα. Αντίθετα, τη θέλει και την παραδέχεται ως προσωπικότητα που αναγνωρίζει και εκτιμά τις προσπάθειες της αγάπης του άντρα της, και αυτό την κάνει ευτυχισμένη.

Η γυναίκα δεν είναι η υπηρέτρια του σπιτιού. Είναι η κυρία του σπιτιού. Η εθελοντική της υποταγή είναι αποτέλεσμα της βαθιάς εκτίμησης και αναγνώρισης της αγάπης που της δείχνει καθημερινά ο σύζυγός της. Η αυθόρμητη υποταγή της είναι η βοήθεια και η συμπλήρωση που φέρνει στον άντρα της, βοηθώντας τον να οδηγήσει την οικογενειακή ζωή.

Η σοφή γυναίκα δεν πάει κόντρα στον άντρα της, επειδή αυτό είναι της μόδας. Δεν «σαμποτάρει» ποτέ τον άντρα της, καθώς αυτός προσπαθεί να ασκήσει τα καθήκοντα και τις ευθύνες του ως υπεύθυνος καθοδηγητής της οικογένειας. Η σοφή γυναίκα, ακόμα και στις άσοφες ενέργειες του άντρα της, κρατά μια τέτοια στάση, ώστε να τον βοηθήσει να καταλάβει μόνος του το λάθος του. Η σοφή γυναίκα, ενώ δέχεται τον άντρα της σαν την κεφαλή του σπιτιού, με τη σύνεση, τη γλυκύτητα και τον πλούτο των συναισθημάτων της γίνεται «ο λαιμός» που κινεί το κεφάλι.

Όταν εξετάσει κανείς ιστορικά τη θέση, το ρόλο και την προσφορά της γυναίκας σε σχέση με το σύζυγό της, διαπιστώνει ότι οι άνθρωποι μακριά από τον Θεό έκαναν μέσα στους αιώνες τη γυναίκα δούλα στις επιθυμίες με τις κακές και απάνθρωπες ενέργειες του άντρα. Έτσι η γυναίκα υπέφερε αιώνες και από αυτήν η οικογένεια και ολόκληρη η κοινωνία. Δυστυχώς στις μέρες μας πάλι, οι άνθρωποι μακριά από τον Θεό, θέλοντας να δώσουν τη σωστή θέση στη γυναίκα δίπλα στον άντρα, έπιασαν το άλλο άκρο, δίνοντάς της εξουσίες, θέσεις και ρόλους, που κι αυτήν την κάνουν δυστυχισμένη και την οικογένεια διαλύουν και τον άντρα αποξενώνουν από κοντά της.

Η χριστιανική τοποθέτηση της γυναίκας ως κυρίας του σπιτιού και ως συμπαραστάτη και βοηθού του άντρα της στις ευθύνες του σπιτιού, γεμίζει την ίδια με ικανοποίηση και αγάπη, που κάνει το αντρόγυνο ευτυχισμένο. Έτσι, και την οικογένεια κρατά δεμένη, και την κοινωνία στηρίζει και διατηρεί.

Μιχάλης Κανταρτζής

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2016

Καθηγητής των κοινωνικών σχέσεων του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης απεκάλυψε μερικά ενδιαφέροντα και ενοχλητικά γεγονότα, σχετικά με την επιρροή της τηλεόρασης πάνω στον τρόπο που μαθαίνουν τα παιδιά.

Μερικές από τις αποκαλύψεις αυτές είναι:

1. Η τηλεόραση μικραίνει την ευρύτητα της προσοχής των παιδιών.

2. Η τηλεόραση διαβρώνει τη γλωσσολογική δύναμη και την ικανότητά τους να κρατήσουν το μαθητικό συμβολισμό.

3. Η τηλεόραση εξαλείφει τη γραμμή μεταξύ παιδικής ηλικίας και ενηλίκων.

4. Η τηλεόραση προκαλεί στα παιδιά αυξημένη ανησυχία για διαφορετικές ικανοποιήσεις.

5. Όσο περισσότερο τα παιδιά παρακολουθούν τηλεόραση τόσο χειρότερα αποτελέσματα έχουν στα διαγωνίσματα.

Μεταξύ της ηλικίας των 6 και 8 ετών, ο μέσος όρος του παιδιού ξοδεύει από 1.000 έως 6.000 ώρες μπροστά στη τηλεόραση.

Ας κοιτάξουμε γιατί και πώς η τηλεόραση πληγώνει τη γλωσσολογική ικανότητα ενός παιδιού.

Η τηλεόραση είναι ουσιαστικά ένα ορατό μέντιουμ (ΤΕΛΕ-ΒΙΖΙΟΝ). Αν και χρησιμοποιείται ο λόγος, η εικόνα είναι που μεταβιβάζεται στη σκέψη. Παρακολουθώντας εικόνες, δεν απαιτείται υψηλό επίπεδο εμπειρίας φανταστικών εικόνων.

Όταν το παιδί κοιτάζει την τηλεόραση, η μια σύνθετη ιδέα διαδέχεται την άλλη. Η τηλεόραση δεν είναι μια παθητική εμπειρία. Οποιοσδήποτε μπορεί να δει την ψυχική υπερένταση ενός παιδιού, όταν αυτό παρακολουθεί το κακό. Όταν το παιδί βλέπει ένα δράμα, μαθαίνει ότι αυτό που χρειάζεται μια μεγάλη περίοδο χρόνου και σκληρή δουλειά για να γίνει κατανοητό, εκπληρώνεται μέσα σε μισή ώρα. Έτσι το παιδί δεν μπορεί να καταλάβει τι σημαίνει αγώνας και προσπάθεια, γιατί βλέπει ότι όλα γίνονται στη στιγμή.

Το ελάχιστο που μπορούμε να πούμε είναι ότι η πραγματική ζωή και η μάθηση παίρνουν χρόνο και προσπάθεια. Αυτό δεν το διδάσκει η τηλεόραση.

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2016

Η επίδραση του καλού πατέρα είναι το μεγαλύτερο κεφάλαιο κάθε οικογένειας. Τα σοφά του λόγια, η σωστή ζωή και συμπεριφορά του εμπνέουν, περιφρουρούν και εμψυχώνουν την οικογένεια.

Πριν μερικά χρόνια, ένας νέος κατέβηκε από την επαρχία για να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο. Κάποιο βράδυ, ένας από τους φίλους του τον προσκάλεσε να πάνε σε καμπαρέ. Ο νέος αρνήθηκε με αποφασιστικότητα. Ο φίλος του παρεξηγήθηκε και του ζήτησε να μάθει το λόγο. Ο νέος του απάντησε: «Μου ζητάς να πάμε κάπου που ξέρω ότι ο πατέρας μου δεν θα ευχαριστηθεί αν το μάθει. Δεν θέλω να κάνω κάτι που θα τον στενοχωρήσει, γιατί εκείνος πάντα μου φέρεται με την καλύτερο τρόπο».

Η σοφή μητέρα εξυψώνει τον πατέρα στα μάτια των παιδιών της και τους εμπνέει σεβασμό σ’ αυτόν. Η πατρική αγάπη και εξουσία κρατάει το σπίτι. Η εξουσία που εφαρμόζεται με αγάπη, πάντοτε έχει άριστα αποτελέσματα. Χωρίς τη βοήθεια της πατρικής εξουσίας ούτε ο νόμος ούτε άλλη εξουσία ούτε το Ευαγγέλιο μπορούν να κρατήσουν την οικογένεια. Ο πατέρας που δεν μπορεί να κυβερνήσει το σπίτι του, δεν μπορεί να λέγεται πατέρας.

Μια φορά σε κάποιο σπίτι ο πατέρας ζήτησε από την εξάχρονη κόρη του να κλείσει την πόρτα. Η μικρή απάντησε: «Δεν την κλείνω». Τότε σηκώθηκε ο ανίκανος, άβουλος και άσοφος πατέρας και την έκλεισε. Θυμάμαι μια φορά στο σπίτι κάποιου γνωστού μου, ο πεντάχρονος μοναχογιός, παρά τις συνεχείς παρατηρήσεις του πατέρα του να σταματήσει να χτυπάει τα πόδια στο πάτωμα, συνέχιζε να το κάνει κοιτάζοντάς μας με ύφος θριάμβου. Ο ανίκανος, άβουλος και άσοφος πατέρας μάς είπε με παράπονο: «Είδες τι μας κάνει»;

Η αναρχία δεν γεννήθηκε στις διαδηλώσεις του όχλου, ούτε φύτρωσε στις κακές παρέες. Το πρόβλημα της υπακοής στους νόμους της κοινωνίας, της πολιτείας και της ηθικής βρίσκεται στα χρόνια της παιδικής ηλικίας. Το παιδί που δεν υπακούει στον πατέρα και στη μητέρα του, δεν πρόκειται να υπακούσει αργότερα στους νόμους του κράτους, της κοινωνίας και του Θεού. Ο Κύριος είπε: «Παιδιά να υπακούετε στους γονείς σας» (Εφεσ. 6:1).Έδινε σε όλους την πηγή και την ευλογία της υπακοής.

Χρειαζόμαστε απαραίτητα πατέρες που δεν θα είναι βάρβαροι και απάνθρωποι, αλλά άντρες πραγματικοί στα παιδιά τους και τρυφεροί στις γυναίκες τους. Δεν χρειαζόμαστε πατέρες, άντρες σκληρούς στις γυναίκες τους και τρυφερούς και αδύνατους στα παιδιά τους.

Μιχάλης Κανταρτζής

Ιούλιος - Αύγουστος 2016

Πόσο μεγάλη ζημιά μπορεί να γίνει στον γάμο αν οι νυμφευόμενοι ή οι οικογένειές τους δεν αντιμετωπίσουν κατά Χριστόν το μεγάλο μυστήριο, το γνωρίζουν στις μέρες μας πολλοί από την πείρα τους. Από άκαιρες επεμβάσεις τρίτων, που συνήθως γίνονται με καλή διάθεση, διαλύονται οικογένειες και μετατρέπονται τα βλαστάρια τους σε τραγικά θύματα.

Είναι αλήθεια ότι πρωταρχικό ρόλο στο σημείο αυτό έχουν οι ίδιοι οι νεόνυμφοι. Αν αυτοί οι ίδιοι έχουν κατανοήσει το νόημα του μυστηρίου του γάμου, τότε είναι πολύ δύσκολο σε τρίτους να παίξουν ρόλο διαλυτικό της αγάπης τους. Όταν δηλαδή εξ αρχής, με αγάπη και σεβασμό προς τους γονείς και τους άλλους συγγενείς, δεν τους επιτρέψουν να αναμιγνύονται στην πορεία της οικογενείας τους. Η μεγάλη τραγωδία συμβαίνει όταν ο ένας ή και οι δύο από το ζευγάρι, δεν κατάλαβε τη σημασία του λόγου του Θεού που είναι η βάση της έγγαμης ζωής: «Αντί τούτου καταλείψει άνθρωπος τον πατέρα αυτού και την μητέρα και προσκολληθήσεται προς την γυναίκα αυτού, και έσονται οι δύο εις σάρκα μίαν».

Είναι βέβαια περιπτώσεις όπου πραγματικά οι γονείς βλέπουν να γίνεται κάποιο σημαντικό ίσως λάθος από τους νεόνυμφους και θέλουν με όλη την καλή τους διάθεση να βοηθήσουν για τη διόρθωσή του. Και πάλι όμως χρειάζεται ο κατάλληλος τρόπος για να επέμβει κανείς. Για παράδειγμα, βλέπει η πεθερά τον γαμπρό της να έχει κυριευθεί από ένα καταστρεπτικό πάθος (π.χ. τη χαρτοπαιξία ή το αλκοόλ). Πρέπει κατ’ αρχήν να προηγηθεί πολλή προσευχή για τον ασθενούντα και τη θεραπεία του πάθους του. Στη συνέχεια, αντί να ξεσηκώνει την κόρη της ενάντια στον γαμπρό της, να την συμβουλέψει πώς να ξαναφέρει τον άνδρα της στον δρόμο του Θεού με την αγάπη της. Μόνον έτσι βοηθιέται ο παραστρατημένος σύζυγος και ολόκληρη η οικογένειά του.

Το μεγάλο κακό γίνεται όταν ο γονιός δεν συνειδητοποιεί ότι το παιδί του είναι υπεύθυνο το ίδιο για την οικογένειά του και θέλει να το καθοδηγεί σε κάθε λεπτομέρεια της οικογενειακής του ζωής. Αυτό φυσικά δημιουργεί αντίδραση από τον σύντροφο του παιδιού του, με όλες τις τραγικές συνέπειες που ακολουθούν.

(Το Μυστήριον του γάμου, Ιερομ. Γρηγορίου, σελ. 29,30)

Μάιος - Ιούνιος 2016

Όσοι από μας έχουμε πολλά χρόνια παντρεμένοι και ο Κύριος μας χάρισε σύντροφο που δεν γκρινιάζει, έχουμε οπωσδήποτε ζήσει μια ευτυχισμένη ζωή. Η γκρίνια είναι τρομερή και αθεράπευτη για τον άνθρωπο - όχι όμως και για τον Θεό - αρρώστια. Ο Ψαλμωδός λέει: «Φλύαρος γυνή, ακατάπαυστο στάξιμο ύδατος». Και έτσι είναι. Η γκρίνια είναι κάτι που δεν τελειώνει. Είναι ένα πριόνι που κάθε μέρα κόβει λίγο-λίγο το δέντρο της συζυγικής ζωής. Είναι από τα πιο σίγουρα κακά για τη διάλυση της οικογένειας. Όσο πιστός Χριστιανός κι άγιος κι αν είσαι, είναι πάρα πολύ δύσκολο να μένεις ανεπηρέαστος από τη γκρίνια του συντρόφου σου, άντρα ή γυναίκας.

Ο σοφός Παροιμιαστής γράφει για τη γκρίνια: «Μες στην πολυλογία δεν λείπει η αμαρτία, μα όποιος τη γλώσσα του δαμάζει είναι σοφός» (Παροιμ. 10:19).

Ο γκρινιάρης, άντρας ή γυναίκα, το έχει κάνει συνήθεια να μιλάει και να μη σταματάει. Οποιαδήποτε ώρα της ημέρας «τρώει» κυριολεκτικά το σύντροφο του, με το να του λέει πράγματα ανούσια. Και όχι μόνον ανούσια, αλλά και απρεπή. Ο πολυλογάς, επειδή θέλει να μιλάει «χάριν ομιλίας», όταν τελειώσει τα καλά και τα ανούσια, τότε αρχίζει να περνάει «γενεές δεκατέσσερις» εχθρούς και φίλους! Γι αυτό ο σοφός Σολομώντας συστήνει: «Κράτα το στόμα κλειστό». Αλλού λέει, «και ο μωρός όταν δεν ομιλεί λογίζεται ως σοφός».

Σε κάποιο άλλο μέρος, ο Παροιμιαστής λέει: «Όποιος φιλία αποζητά, τα λάθη τα σκεπάζει. Όταν τα ξαναφέρνει στην κουβέντα, η φιλία σπάει» (Παροιμ. 17:9). Ο σοφός, λοιπόν, άνθρωπος δεν βγάζει στη φόρα τα κακά των αγαπητών του προσώπων. Τα κρύπτει, λυπάται και συμπάσχει με το αγαπητό του πρόσωπο. Ο φλύαρος όμως και ο κουτσομπόλης, λέγοντας ξανά και ξανά τα ίδια, χωρίζει και τους στενούς φίλους.

Θυμάμαι κάποιον, που αν και δεν ήταν ιδεώδης σύζυγος, εντούτοις αισθανόμουν γι’ αυτόν μεγάλη συμπάθεια. Και τον συμπαθούσα, γιατί είχε μια γυναίκα που η γλώσσα της «σ’ έτρωγε» κυριολεκτικά με το να μιλάει ασταμάτητα για το τι ψώνισε, τι μαγείρεψε, ποιους συνάντησε, τι είπε, τι άκουσε, τι νόμιζε ότι ανακάλυψε. Και όλα αυτά τα έλεγε στον ταλαίπωρο σύζυγο, την ώρα που έτρωγε κουρασμένος από τη δουλειά του. Και θυμάμαι επίσης κάποιον άλλο σύζυγο, που σε κάθε παρέα ήθελε μόνον αυτός να μιλάει. Όταν κάποιος έπαιρνε το λόγο αυτός έφευγε.

Ένας ευτυχισμένος γάμος απαιτεί κατανόηση του συντρόφου. Χρειάζεται σοφία και σύνεση όταν θα μιλήσεις και πόσα θα πεις. Δεν μιλάμε «χάριν ομιλίας». Μιλάμε για να κάνουμε το σύντροφό μας να χαρεί, να ξεκουραστεί. Όσο περισσότερο ακούμε και λιγότερο μιλάμε, τόσο πιο αγαπητοί γινόμαστε και τόσο πιο πολύ βοηθούμε το σύντροφό μας.

Μιχάλης Κανταρτζής