Ιανουάριος – Φεβρουάριος 2023
Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΧΑΡΗ ΚΑΙ ΔΩΡΟ ΘΕΟΥ
Ο Χριστός, Ο Σωτήρας Κάθε Ανθρώπου
Ο Κύριος Ιησούς Χριστός όταν μπήκε στη συναγωγή, διάβασε από το 61ο κεφάλαιο του προφήτη Ησαΐα τα λόγια που προφήτευαν για τη ζωή και το έργο Του.
Στα λόγια αυτά, που αναφέρονται στο έργο του Χριστού για μας, εμπιστευόμαστε τη ζωή μας. Ας τα διαβάσουμε και ας τα μελετήσουμε με προσοχή:
«Πνεύμα Κυρίου επ’ εμέ, ου είνεκεν έχρισέν με ευαγγελίσασθαι πτωχοίς, απέσταλκέν με, ιάσασθαι τους συντετριμμένους την καρδίαν, κηρύξαι αιχμαλώτοις άφεσιν και τυφλοίς ανάβλεψιν, αποστείλαι τεθραυσμένους εν αφέσει, κηρύξαι ενιαυτόν Κυρίου δεκτόν» (Λουκάς 4:18,19).
Δηλαδή, Πνεύμα Κυρίου είναι επάνω μου, διότι με έχρισε. Με έστειλε να φέρω στους φτωχούς χαρμόσυνο άγγελμα, να θεραπεύσω εκείνους που έχουν συντετριμμένη καρδιά, να κηρύξω στους αιχμαλώτους απελευθέρωση και εις τους τυφλούς ανάβλεψη, να κηρύξω το έτος της ευνοίας του Κυρίου.
Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι ψυχικά και εσωτερικά φορτωμένος περισσότερο από οποιονδήποτε άνθρωπο περασμένης εποχής. Η επιστήμη και η τεχνολογία, ενώ πήγαν τόσο μπροστά και του προσφέρουν τόσες ανέσεις και εύκολη ζωή που δεν είχε ποτέ του, αυτός μένει πίσω μόνος, αβοήθητος, κενός, γεμάτος άγχη και πρωτοφανή συμπλέγματα, που κάνουν τη ζωή του αφόρητη.
Στην κατάσταση αυτή, έρχεται ο Θεάνθρωπος και προσφέρει τη μοναδική σωτηρία, βοήθεια για όλα τα εσωτερικά προβλήματα του ανθρώπου. Ο Κύριος της αγάπης, ο Μόνος όπου έζησε μια καθαρή, φιλάθρωπη, δυναμική και υπέροχη ζωή. Αυτός και Μόνον Αυτός που μπορεί να κάνει τα αδύνατα δυνατά, προσκαλεί κάθε άνθρωπο να ζητήσει τη βοήθειά Του για να σωθεί και να θεραπευθεί ψυχικά και σωματικά.
Προσκαλεί, λοιπόν, με αγάπη τον άνθρωπο να Τον πλησιάσει με συντετριμμένη καρδιά, για να βρει το μεγαλύτερο και πιο σπάνιο αγαθό, την ειρήνη της ψυχής του. Προσκαλεί τον κάθε άνθρωπο να έρθει σ’ Αυτόν με συντριβή καρδιάς και με πίστη για να Του ζητήσει να ελευθερωθεί μια για πάντα απ’ την αιχμαλωσία του εγωϊσμού, της κακίας, της αδικίας, της ανηθικότητας και της κάθε ηθικής διαστροφής.
Η πρόσκλησή Του είναι: «Δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, καγώ αναπαύσω ημάς» (Ματθ. 11:28). Ελάτε να ανοίξουν τα τυφλά σας μάτια. Ελάτε να ελευθερωθείτε από τις τρομερές πολυδιάστατες και πολυποίκιλες πιέσεις. Ελάτε να γίνετε καινούργιοι άνθρωποι, με μια καινούργια ζωή.
Η υπεράνθρωπη εσωτερική δύναμη που χρειάζεται ο άνθρωπος σήμερα για να αλλάξει ριζικά και να γίνει ένας καινούργιος άνθρωπος, βρίσκεται στο Θεάνθρωπο και μόνο στο Θεάνθρωπο Κύριο Ιησού Χριστό. Αυτόν που ήρθε για να χαρίσει στον κάθε έναν από μας ξεχωριστά μια υπέροχη ζωή εσωτερικής γαλήνης και χαράς. Τον Μόνον και Μοναδικό ειδικό για την εσωτερική αναδημιουργία μας. «Τον δι΄ημάς τους ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν κατελθόντα εκ των ουρανών και σαρκωθέντα εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου και ενανθρωπήσαντα».
Το χαρμόσυνο, λοιπόν, άγγελμα, η ευχή που μπορεί να γίνει πραγματικότητα στον κάθε κουρασμένο άνθρωπο, είναι: «Ευτυχισμένος ο καινούργιος χρόνος». Ευτυχισμένος όμως με το Χριστό, που όταν Τον ζητήσεις στη ζωή σου με συντριμμένη καρδιά, σε κάνει έναν καινούργιο άνθρωπο, έναν συνειδητό Χριστιανό, ένα ζωντανό μέλος της Εκκλησίας Του.
Μιχάλης Κανταρτζής
Νοέμβριος – Δεκέμβριος 2022
Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΧΑΡΗ ΚΑΙ ΔΩΡΟ ΘΕΟΥ
Χριστούγεννα Σημαίνει Καινούργια Ζωή
Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας ήρθε ο ίδιος ο Θεός με τη δική μας φύση, να εξαλείψει τη θλίψη και το δάκρυ από κάθε άνθρωπο. Για πρώτη φορά ήρθε στην ανθρωπότητα το γνήσιο γέλιο και η χαρά. Για πρώτη φορά ο άνθρωπος μεταφέρεται σε μια κατάσταση απέραντης και μόνιμης ευδαιμονίας, σε μια στενή κοινωνία με τον Θεό, με τους αγγέλους και με όλους τους Αγίους. Τέλος, για πρώτη φορά ο νέος άνθρωπος, ο συνειδητός Χριστιανός, ζει με την προσδοκία και τη χαρά του θανάτου του. Η πραγματικότητα της αιώνιας ζωής με τον Θεό αποτελεί αστείρευτη δύναμη και νίκη για όλα τα βάσανα.
Ο Ιησούς Χριστός γεννήθηκε για να αλλάξει η ζωή μας. Ήρθε με θεία, υπερφυσική και υπεράνθρωπη δύναμη, ν’ αναστήσει τον τραγικά πεσμένο άνθρωπο και την κοινωνία. Η δύναμη του Αγίου Πνεύματος, η μεγαλύτερη δύναμη του σύμπαντος, είναι η μοναδική δύναμη που «σκηνώνει» μέσα στον άνθρωπο και τον κάνει έναν ευτυχισμένο νικητή της ζωής. Ο ερχομός του Ιησού Χριστού στη γη μας έφερε τη δύναμη της τελειότητας του Θεού και την αγνότητα των αγγέλων. Η ηθική, η ομορφιά και το σπάνιο σύγχρονο αγαθό της ειρήνης ήρθαν στη γη από τον Ιησού Χριστό.
Ήρθε ο Κύριος της ζωής και του θανάτου, για να πλύνει και να εξαγνίσει τον αμαρτωλό άνθρωπο με το αίμα Του που έχυσε επάνω στο Σταυρό. Ήρθε να ελευθερώσει τον άνθρωπο από το άγχος και τις τύψεις, που κάνουν τη ζωή του τυραννική και αφόρητη.
Η θεία καταγωγή του Ιησού Χριστού και η θεϊκή Του φύση και δύναμη μετατρέπουν το φθαρτό σε αιώνιο. Έτσι, ενώ τα σώματά μας λιώνουν στον τάφο, η ψυχή μας και ολόκληρη η προσωπικότητά μας ανασταίνεται και οδηγείται από τους αγγέλους στην πατρίδα μας, στον ουρανό (Λουκάς 16:22).
Για όσους, λοιπόν, ειλικρινά αναγνωρίζουν την πνευματική τους αποτυχία και ζητούν μια νέα ζωή από τον Αρχηγό της ζωής, τον Ιησού Χριστό, γι’ αυτούς και μόνο γι’ αυτούς η γέννηση του Ιησού Χριστού έχει ουσιαστική σημασία και σπουδαιότητα.
Ο Θεάνθρωπος ήρθε στη γη για να ελευθερώσει τον άνθρωπο από τα καθημερινά δεσμά μιας ανιαρής και καταθλιπτικής ζωής. Ήρθε για να του πάρει τα ξυλοκέρατα από το στόμα και να του δώσει το νέκταρ του ουρανού, την καθαρή, άφθονη και πολυδιάστατη, σε νόημα και βιώματα, ζωή. Ήρθε να δημιουργήσει μια νέα κοινωνία, την Εκκλησία. Όποιος, λοιπόν, θέλει, όποιος καταλαβαίνει, όποιος πιστεύει στην Αλήθεια του Χριστού, αυτός θα ζητήσει τη σωτηρία Του και αυτός θα αναστηθεί σε μια υπέροχη εδώ κάτω στη γη ζωή και σε μία απείρως πιο υπέροχη ζωή στην αιωνιότητα.
Ο κύριος σκοπός της γέννησης του Χριστού, το επαναλαμβάνουμε, ήταν να φέρει στη γη τη ζωή του ουρανού, να ενώσει τον άνθρωπο με τον Θεό. Η ζωή αυτή ήταν, είναι και θα είναι άγνωστη και απλησίαστη στον άνθρωπο που δεν δέχεται ολόψυχα τον Χριστό ως Σωτήρα και Κύριο της ζωής του.
Η ζωή αυτή, για κάθε συνειδητό Χριστιανό, είναι «αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστοήθεια, αγαθοσύνη, πίστη, πραότητα και εγκράτεια» (Γαλ. 5:22). Είναι μια ζωή υπέροχη και άφθονη (Ιωάν. 10:10), γεμάτη με θείες ευλογίες, που επουλώνουν πληγές, ενώνουν οικογένειες, χαρίζουν μόνιμη γαλήνη και χαρά.
Μιχάλης Κανταρτζής
Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 2022
Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΧΑΡΗ ΚΑΙ ΔΩΡΟ ΘΕΟΥ
Καινούργιο Δημιούργημα
«Όποιος είναι του Χριστού είναι καινούργιο δημιούργημα, τα παλαιά πέρασαν, όλα έγιναν καινούργια»
(Β΄Κορινθ. 5:17)
«Όποιος είναι του Χριστού είναι καινούργιο δημιούργημα, τα παλαιά πέρασαν, όλα έγιναν καινούργια» (Β΄Κορινθ. 5:17)
Η σωτηρία είναι δώρο Θεού και όχι κατόρθωμα του ανθρώπου. Σωζόμαστε δωρεάν, από τη χάρη του Θεού «δια πίστεως» (Εφεσ. 1:8).
Αυτό που προσφέρουμε εμείς για τη σωτηρία μας είναι η πίστη μας. Δεν πρέπει να στηρίζουμε ακόμα και την παραμικρή ελπίδα για τη σωτηρία μας πάνω στα έργα μας. Αυτό, ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, στον ηθικό λόγο Η’, μας εξηγεί: «Ο Θεός σώζει τον άνθρωπο με μετάνοια και πίστη στον Χριστό δωρεάν».
Η Φωνή Κυρίου της 31-7-1983 γράφει: «Η δικαίωση, δηλαδή η σωτηρία που δίνει ο Θεός κατά χάρη, απαιτεί τη δική μας πίστη». Επίσης, «το πλέον, σχεδόν δε και το παν, Θεού εστίν, ημίν δε μικρόν τι αφήκε», θα πει ο Ιερός Χρυσόστομος. Αυτό «το μικρόν τι» είναι η πίστη μας. Με αυτό θέλει πατερικά να τονίσει ότι ο άνθρωπος δεν φτάνει ποτέ σε σημείο που να αξίζει τη δικαίωση και τη σωτηρία, αλλά τη δέχεται δωρεάν, χωρίς να το αξίζει.
Ο απ. Πέτρος, στο δεύτερο κήρυγμά του είπε: «Μετανοήσατε, λοιπόν, και επιστρέψτε στον Θεό, για να εξαλειφθούν οι αμαρτίες σας, για να έρθουν καιροί αναψυχής από της παρουσίας του Κυρίου» (Πράξεις 3: 19). Μετανοήστε. Αλλάξτε νου (μετά + νοώ), ταπεινωθείτε και ζητήστε τη σωτηρία σας.
Ο δεσμοφύλακας των Φιλίππων ρώτησε τον απ. Παύλο: «Τι να κάνω για να σωθώ;». Μια ερώτηση που σπανίζει σήμερα και ο απόστολος Παύλος δεν του είπε «κάνε καλά έργα για να σωθείς», αλλά «πίστεψε στον Κύριο Ιησού Χριστό και θα σωθείς κι εσύ και το σπίτι σου». Και πίστεψε ο δεσμοφύλακας και σώθηκε κι αυτός και η οικογένειά του κι έγινε στο σπίτι του δεσμοφύλακα «χαρά μεγάλη» (Πράξεις 16:31-34).
Ο Μέγας Βασίλειος γράφει: «Με την καρδιά του πιστεύει κανείς στον Χριστό και με αυτή του την πίστη έχει τη δικαίωση» (Φωνή Κυρίου 31-7-2008). Ο Άγιος Κλήμης της Ρώμης επίσης γράφει: «Δεν δικαιούμεθα (δεν σωζόμαστε) ούτε για τη σοφία μας ή την ευσέβεια ή τα έργα, τα οποία πράξαμε με καθαρή καρδιά, αλλά με την πίστη, λόγω της οποίας όλους τους απ’ αιώνος ο Παντοκράτωρ Θεός δικαίωσε. (Κορινθίους Α’ επιστολή). Το περιοδικό Σωτήρ, 6-11-1996, γράφει: «Αυτός (ο Χριστός) και μόνον Αυτός μας χαρίζει σωτηρία ολοκληρωτική και αυτής της ζωής και της μελλοντικής».
Η Φωνή Κυρίου πάλι μας το ξαναλέει: «Η σωτηρία είναι δώρο Θεού και όχι κατόρθωμα του ανθρώπου. Σωζόμαστε από τη χάρη του Θεού δια πίστεως. Αυτό που συνεισφέρουμε στην υπόθεση της σωτηρίας είναι η πίστη» (Φωνή Κυρίου, 23-11-2003).
Ο Θεός απέστειλε τον Υιόν Του, ο οποίος με την θυσία Του μας συμφιλίωσε με τον Θεό και μας καλεί να πιστέψουμε για να λάβουμε τη σωτηρία μας. Αυτή παρέχεται δωρεάν, χωρίς κανένα αντάλλαγμα, παρά με την αναγνώριση και τη βαθιά συναίσθηση της αμαρτωλότητας, της ενοχής μας και της ανικανότητας να σωθούμε μόνοι μας. Ο Άγιος Μάρκος ο Αθηναίος λέει: «Ο άνθρωπος σώζεται με ειλικρινή μετάνοια και πίστη στο έργο του Χριστού πάνω στο σταυρό».
Μιχάλης Κανταρτζής
Ιούλιος - Αύγουστος 2022
Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΧΑΡΗ ΚΑΙ ΔΩΡΟ ΘΕΟΥ
Καινούργιο Δημιούργημα
«Όποιος είναι του Χριστού είναι καινούργιο δημιούργημα, τα παλαιά πέρασαν, όλα έγιναν καινούργια»
(Β΄Κορινθ. 5:17)
Τι σημαίνει να γίνεις ένα καινούργιο δημιούργημα; Σημαίνει μια ριζική επαναστατική, τέλεια αλλαγή, που συμβαίνει στη ζωή του ανθρώπου εκείνου, ο οποίος πιστεύει στον Ιησού Χριστό, μετανοεί που ζει μακριά Του, Τον δέχεται μέσα στην καρδιά του και ζει τη ζωή του με πίστη και αφιέρωση σ’ Αυτόν. Το αναφέρει ξεκάθαρα και η ακολουθία του Μυστηρίου του Αγίου Βαπτίσματος. Αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό. Ο Χριστός κάνει τον άνθρωπο καινούργιο δημιούργημα.
Το καινούργιο δημιούργημα είναι πλέον καινούργια φύση. Η παλαιά φύση αντιπροσωπεύει την κακή και άσχημη ζωή του παρελθόντος. Κακές εμπειρίες, κακά αισθήματα, κακές σκέψεις, κακές πράξεις και κακές συμπεριφορές, που κάνουν τον άνθρωπο δυστυχισμένο. Αυτή είναι η κατάσταση εκείνου που δεν είναι καινούργιο δημιούργημα. Η αλλαγή της κακής φύσης του ανθρώπου στην καλή φύση του Θεού δεν μπορεί να γίνει από τον ίδιο τον άνθρωπο και το περιβάλλον του. Μπορεί να γίνει μόνον από τον Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό, τον Παντοδύναμο και Πανάγαθο Σωτήρα της ψυχής μας.
Ο Χριστός μας δίνει τη λύση με την ιστορία του σοφού Φαρισαίου Νικόδημου, στο κατά Ιωάννη άγιο Ευαγγέλιο (κεφ. 3:1-3): «Κάποιος από τους Φαρισαίους που λεγόταν Νικόδημος, άρχοντας των Ιουδαίων, ήρθε στον Ιησού νύχτα και Του είπε: «Διδάσκαλε, ξέρουμε πως ο Θεός σε έστειλε να διδάξεις, γιατί κανείς δεν μπορεί να κάνει αυτά τα θαύματα που κάνεις εσύ, αν ο Θεός δεν είναι μαζί του». Ο Ιησούς του είπε: «Σε βεβαιώνω πως, αν δεν γεννηθεί κανείς άνωθεν, δεν μπορεί να δει τη βασιλεία του Θεού».
Αυτή η «άνωθεν» γέννηση είναι το καινούργιο δημιούργημα που κάνει ο Θεός τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος χρειάζεται γέννηση από πάνω, από τον Θεό. Δεν χρειάζεται συμβουλές, ούτε ανθρώπινες προσπάθειες και καλά έργα. Χρειάζεται η δύναμη του Θεού να έρθει στη ζωή του και να τον αλλάξει. Χρειάζεται να γεννηθεί από τον Θεό.
Ο μακαριστός Μητροπολίτης Πειραιώς Καλλίνικος στο περιοδικό «Πειραϊκή Εκκλησία», στο τεύχος Μαΐου 1977, σελ. 5 γράφει: «Εν ουδενί άλλω εστί σωτηρία». Σωτήρας αληθινός άλλος δεν υπάρχει. Ο Χριστός, ο Νικητής του θανάτου, ο Αναστάς Ιησούς, η αυτοζωή. Αυτός που ήλθε «ίνα ζωήν έχωσιν και περισσόν έχωσιν» (Ιωάν. 10:10).
Είμαστε τα τελειότερα δημιουργήματα της γης και έχουμε αιώνιο προορισμό. Έχουμε όμως αποτύχει να ζούμε ως τα τελειότερα δημιουργήματα, διότι φύγαμε μακριά από τον Δημιουργό μας. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε να επιστρέψουμε στον Θεό. Το περιοδικό «Ζωή» στις 17-12-1989, αναφέρει: «Ο Ιησούς Χριστός ήλθε να μας κάνει νέα ζύμη. Να μας απαλλάξει από την παλαιά ζύμη της κακίας και της αμαρτίας. Να μας κάνει νέο δημιούργημα. Νέους ανθρώπους».
Ο Θεός είναι καλός. Είναι αγάπη. Δεν ευθύνεται που ο καθένας μας τραβάει το δικό του δρόμο της αποστασίας. Ο Χριστός, για να μας σώσει, κατέβηκε στη γη μέσω της ενανθρωπίσεως από την Παρθένο Μαρία, την Θεοτόκο, και ανέβηκε στο σταυρό για να χύσει το αίμα Του για τις αμαρτίες μας. Το πιο όμορφο χωρίο της Αγίας Γραφής μας το εξηγεί αυτό ως εξής: «Τόσο ο Θεός αγάπησε τον κόσμο, ώστε έδωσε τον Γιο Του τον Μονογενή, για να μη χαθεί όποιος πιστεύει σ’ Αυτόν, αλλά να έχει ζωή αιώνια» (Ιωάν, 3:16). Ο Θεός έδωσε το Γιό Του, ώστε εμείς, με μετάνοια, με αναγνώριση της αμαρτωλότητάς μας και με πίστη στον Χριστό, να γίνουμε καινούργιο δημιούργημα.
Μιχάλης Κανταρτζής
Μάϊος - Ιούνιος 2022
Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΧΑΡΗ ΚΑΙ ΔΩΡΟ ΘΕΟΥ
Η Άνωθεν Γέννηση
Την κραυγή για τη σωτηρία τη βλέπουμε και στον άσωτο γιο. Όταν συνήλθε είπε: «Θα σηκωθώ και θα πάω στον Πατέρα μου και θα του πω: Πατέρα αμάρτησα στον Θεό και σ’ Εσένα. Δεν είμαι άξιος πια να λέγομαι γιός σου» (Λουκάς 15:18-19).
Έτσι αλλάζει ο άνθρωπος: «Θα πάω στον Πατέρα». Και πήγε στον Πατέρα και ο Πατέρας τον δέχτηκε, τον συγχώρησε και του χάρισε μια καινούργια ζωή. Μέσα σε μια στιγμή έγινε ένας καινούργιος άνθρωπος, όπως το ίδιο καινούργιοι άνθρωποι έγιναν ο ληστής στο σταυρό, ο αρχιτελώνης Ζακχαίος, η Μαρία η Μαγδαληνή, ο δεσμοφύλακας των Φιλίππων (στην σημερινή Καβάλα) και τόσοι άλλοι. Κι εμείς που είχαμε την ευλογία να βαπτισθούμε μικροί, τώρα που καταλαβαίνουμε τον εαυτό μας, μπορούμε να πούμε και με τα δικά μας λόγια, τα λόγια που είπε αντί ημών ο νονός ή η νονά μας: «Αποτάσσομαι τον σατανά, συντάσσομαι με τον Χριστό!!». Και όταν μπει ο Χριστός στην καρδιά, τότε όλα αλλάζουν.
Έχεις, αγαπητέ μου, μια τέτοια στιγμή στη ζωή σου ή μια περίοδο που ένιωσες να γίνεται τεράστια αλλαγή μέσα σου; Έχει γίνει αυτή η ριζική αλλαγή στη ζωή σου; Ο άνθρωπος που δεν έχει την εμπειρία της «άνωθεν γέννησης», της αναγέννησης, είναι νεκρός, είναι πεθαμένος. Αυτό το είπε ο πατέρας του Ασώτου Υιού στους δούλους του: «Ο γιός μου ήταν νεκρός και αναστήθηκε, ήταν χαμένος και βρέθηκε από τον Πατέρα». Γλεντούσε και διασκέδαζε. Ήταν όμως πνευματικά νεκρός, ψυχικά νεκρός, εσωτερικά νεκρός, ουσιαστικά νεκρός, όπως ο σύγχρονος άνθρωπος που ζει μακριά από τον Θεό.
Και πως αναστήθηκε; Μετανοώντας.
Ο αείμνηστος μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος έγραψε: «Η μετάνοια εξασφαλίζει τη χάρη του Θεού και την αναζωογονεί». Η μετάνοια, η αλλαγή του νου (μετα-νοώ, δηλαδή αλλάζω νου), όπως και η πίστη στον Χριστό, κάνουν τον άνθρωπο ένα καινούργιο δημιούργημα. Το αναφέρουμε και νωρίτερα: «Όταν κάποιος ανήκει στο Χριστό είναι μια καινούργια δημιουργία. Τα παλιά πέρασαν, όλα έχουν γίνει καινούργια» (Β΄ Κοριν. 5:17).
Ο Θεός με το Άγιο Πνεύμα ανανεώνει το μυαλό του ανθρώπου, ώστε να παράγει σκέψεις καλές, σωστές, χρήσιμες. Ο Ιερός Χρυσόστομος βροντοφωνάζει: «Η μετάνοια είναι είσοδος Παραδείσου». Ο Χριστός και μόνον ο Χριστός ανανεώνει τον μετανοημένο άνθρωπο, ώστε να παράγει αγάπη, καλοσύνη, συμπόνια, υπομονή, χαρά και ειρήνη.