Τα εξής παραγγέλνει ο Θεός στους ανθρώπους: «Κανείς από σας ας μη διατηρεί στην καρδιά του κακία για τον αδελφό του» (Ζαχ. 7:10) και «κανείς ας μην συλλογίζεται την κακία του άλλου» (Ζαχ. 8:17). Δεν λέει μόνο, συγχώρεσε το κακό του άλλου, αλλά μην το έχεις ούτε στη σκέψη σου, μη το συλλογίζεσαι, άφησε όλη την οργή, εξαφάνισε την πληγή.
Φόβο νιώθω μπροστά στο θείο μυστήριο. Τι να πω και τι να λαλήσω;
Βλέπω εκείνη που γέννησε. Βλέπω κι Εκείνον που γεννήθηκε. Αλλά τον τρόπο της γεννήσεως δεν μπορώ να τον καταλάβω. Όπου θέλει, βλέπετε, ο Θεός, νικώνται οι φυσικοί νόμοι. Έτσι έγινε κι εδώ: Παραμερίστηκε η φυσική τάξη και ενέργησε η θεία θέληση.
Πόσο ανέκφραστη είναι η ευσπλαχνία του Θεού!
Ο προαιώνιος Υιός του Θεού, ο άφθαρτος και αόρατος και ασώματος, κατοίκησε μέσα στο φθαρτό και ορατό σώμα μας. Για ποιό λόγο; Να, όπως ξέρετε, εμείς οι άνθρωποι πιστεύουμε περισσότερο σ’ ό,τι βλέπουμε παρά σ’ ό,τι ακούμε. Στα ορατά πιστεύουμε. Στ’ αόρατα όχι. Έτσι δεν πιστεύαμε στον αόρατο αληθινό Θεό, αλλά λατρεύαμε ορατά είδωλα με μορφή ανθρώπων.
Δέχτηκε λοιπόν ο Θεός να παρουσιαστεί μπροστά μας με ορατή μορφή ανθρώπου, για να διαλύσει μ’ αυτόν τον τρόπο κάθε αμφιβολία για την ύπαρξή Του. Κι ύστερα, αφού μας διδάξει με την αισθητή και αναμφισβήτητη παρουσία Του, να μας οδηγήσει εύκολα στην αληθινή πίστη, στ’ αόρατα και υπερφυσικά.
Κατάπληξη με γεμίζει το θαύμα! Παιδί βλέπω τον προαιώνιο Θεό!
Σε φάτνη αναπαύεται, Αυτός που έχει θρόνο τον ουρανό!
Χέρια ανθρώπινα αγγίζουν τον απρόσιτο κι ασώματο!
Με σπάργανα είναι σφιχτοδεμένος, Αυτός που σπάει τα δεσμά της αμαρτίας!
Όμως... τούτο είναι το θέλημά Του: Την ατιμία να μεταβάλει σε τιμή· με δόξα να ντύσει την ευτέλεια· και την προσβολή σ’ αρετή να μεταπλάσει.
Πήρε το σώμα μου. Μου προσφέρει το Πνεύμα Του. Μου χαρίζει το θησαυρό της αιώνιας ζωής, παίρνοντας αλλά και δίνοντάς μου: Παίρνει τη σάρκα μου για να με αγιάσει· μου δίνει το Πνεύμα Του για να με σώσει.
«Να, η παρθένος θα μείνει έγκυος» (Ησ. 7:14)…
Πες μου, Ιουδαίε, πες μου λοιπόν, ποιον γέννησε;
Το Δημιουργό της κτίσεως. Κι αν εσύ σωπαίνεις, η φύση το βροντοφωνάζει. Τον γέννησε λοιπόν με τον τρόπο που ο ίδιος θέλησε να γεννηθεί. Στη φύση δεν υπήρχε η δυνατότητα μιας τέτοιας γεννήσεως. Εκείνος όμως, ως κύριος της φύσεως, επινόησε τρόπο γεννήσεως παράδοξο. Κι έδειξε έτσι ότι, και άνθρωπος που έγινε, δεν γεννήθηκε σαν άνθρωπος, μα όπως μόνο σε Θεό ταιριάζει.
“Υποκριτή”.
Διότι εσύ που είσαι τόσο αυστηρός προς τους άλλους, ώστε να βλέπεις και τα μικρά παραπτώματα, πώς δείχνεις τόση αδιαφορία για τα δικά σου, ώστε να παραβλέπεις και τα μεγάλα; “Έκβαλε πρώτον την δοκὸν εκ του οφθαλμού σου”.
Βλέπεις ότι ο Χριστός δεν απαγορεύει το να κρίνει κανείς, αλλά προτρέπει πρώτα να βγάζει το δοκάρι από τον οφθαλμό του και τότε να διορθώνει τα παραπτώματα των άλλων;
Ώστε αν το κάνεις από φροντίδα, φρόντισε πρώτα τον εαυτό σου, όπου είναι καθαρότερο και μεγαλύτερο το αμάρτημα. Εάν όμως αδιαφορείς για τον εαυτό σου, είναι ολοφάνερο ότι και τον αδελφό σου τον κρίνεις όχι από φροντίδα, αλλά επειδή τον μισείς και θέλεις να τον εξευτελίσεις.
Η εντολή, λοιπόν, που έδωσε δια των λεχθέντων σημαίνει το εξής. Αυτός δηλαδή που είναι ένοχος για χιλιάδες κακά δεν πρέπει να είναι αυστηρός δικαστής των αμαρτημάτων των άλλων και προ πάντων όταν αυτά είναι μικρά. Μ’ αυτό δεν καταργεί τον έλεγχο, ούτε την διόρθωση, αλλά απαγορεύει το να αδιαφορεί κανείς για τα δικά του και να διαλαλεί τα ξένα παραπτώματα».
(Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, ΕΠΕ, τόμος 10)
«Πώς όμως έδωσε εις αυτούς και τα κλειδιά των ουρανών; Διότι εάν δεν πρόκειται να κρίνουν, δεν θα έχουν καμμίαν δύναμιν και μάταια έλαβαν εξουσίαν του να μη συγχωρούν και του να συγχωρούν αμαρτίας. Εξ άλλου δε, εάν αυτό ήθελεν ισχύσει, όλα θα ανατραπούν, και εις τας Εκκλησίας και εις τας πόλεις και εις τας οικίας. Καθόσον εάν δεν κρίνουν ο κύριος τον δούλον και η κυρία την υπηρέτριαν και ο πατέρας τον υιόν και ο φίλος τον φίλον, θα αυξηθούν τα της κακίας. Και τι λέγω, ο φίλος τον φίλον; Εάν δεν κρίνωμεν τους εχθρούς μας, δεν θα ημπορέσωμεν ουδέποτε να καταργήσωμεν την έχθραν, αλλ’ όλα θα γίνουν άνω-κάτω. [...]
Διότι εδώ, καθώς εγώ νομίζω, δεν παραγγέλει απλώς να μη κρίνει κανείς όλα τα αμαρτήματα, ούτε απλώς απαγορεύει να κάμνη κανείς αυτό, αλλά εννοεί αυτούς που είναι γεμάτοι από αμέτρητα κακά και ελέγχουν άλλους δια τελείως ασήμαντα αμαρτήματα.[...] Τι λοιπόν; Εάν κάποιος πορνεύει, λέγει, να μη είπω ότι είναι κακόν πράγμα η πορνεία, ούτε να διορθώσω αυτόν που κάμνει αισχράς πράξεις; Να τον διορθώσεις βέβαια, αλλά όμως όχι ωσάν αντίπαλος, ούτε ωσάν εχθρός που θέλει εκδίκησιν, αλλά ωσάν ιατρός παρασκευάζων φάρμακα. Διότι δεν είπε να μη συγκρατήσεις αυτόν που αμαρτάνει, αλλά να μη τον κρίνεις, δηλαδή να μη γίνεις αυστηρός δικαστής. Άλλωστε αυτό δεν έχει λεχθή, όπως προηγουμένως είπα, δια τα μεγάλα και απαγορευμένα, αλλά δι’ αυτά που ούτε καν θεωρούνται αμαρτήματα. Δια τούτο και έλεγε, “Τί δὲ βλέπεις τὸ κάρφος τὸ ἐν τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ ἀδελφοῦ σου;”
(Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, ΕΠΕ, τόμος 10)
Είδες ότι παντού από τότε ο θάνατος ονομάζεται κοίμηση και ύπνος; Καί ότι εκείνος που πριν είχε φοβερό όνομα, τώρα γίνεται ευκαταφρόνητος μετά την ανάσταση; Είδες ότι είναι λαμπρό το τρόπαιο της ανάστασης; Με αυτήν έχουν έρθει σ᾿ εμάς τα άπειρα αγαθά, με αυτήν διαλύθηκε η απάτη των δαιμόνων, με αυτήν περιγελούμε το θάνατο. Με την ανάσταση περιφρονούμε την παρούσα ζωή, με αυτήν επιθυμούμε σφοδρά τα μέλλοντα αγαθά. Με αυτήν, ενώ έχουμε σώμα, δεν έχουμε τίποτε λιγότερο από τις ασώματες δυνάμεις, εάν θέλουμε. Σήμερα έγινε η λαμπρή μας νίκη. Σήμερα ο Κύριός μας, αφού έστησε το τρόπαιο της νίκης Του εναντίον του θανάτου και διέλυσε την εξουσία του διαβόλου, μας χάρισε με την ανάστασή Του το δρόμο για τη σωτηρία μας. Ας χαιρόμαστε λοιπόν όλοι, ας χορεύουμε, ας ευφραινόμαστε. Γιατί, αν και ο Κύριός μας νίκησε και έστησε το τρόπαιο, είναι δική μας όμως η ευφροσύνη και η χαρά. Γιατί όλα τα έκαμε για την δική μας σωτηρία, και με εκείνα τα μέσα που μας πολέμησε ο διάβολος, με τα ίδια τον νίκησε ο Χριστός.
Τα ίδια τα όπλα πήρε ο Χριστός, και με αυτά τον νίκησε. Καί άκουσε με ποιο τρόπο. Η παρθένος και το ξύλο και ο θάνατος ήταν τα σύμβολα της ήττας μας. Καί πράγματι η Εύα ήταν παρθένος, αφού δε γνώριζε ακόμη άνδρα, όταν εξαπατήθηκε. Ξύλο ήταν το δένδρο, θάνατος η τιμωρία στον Αδάμ. Είδες πως τα σύμβολα της ήττας μας ήταν παρθένος και ξύλο και θάνατος; Πρόσεχε λοιπόν πως αυτά έγιναν πάλι τα σύνεργα της νίκης μας. Στη θέση της Εύας είναι η Μαρία. Στη θέση του ξύλου για τη γνώση του καλού και του κακού, είναι το ξύλο του σταυρού. Στη θέση του θανάτου του Αδάμ, είναι ο θάνατος του Κυρίου. Είδες ότι μ᾿ αυτά που μας νίκησε, με τα ίδια νικήθηκε; Κοντά στο δένδρο νίκησε τον Αδάμ ο διάβολος. Κοντά στο σταυρό νίκησε το διάβολο ο Χριστός. Καί το ξύλο εκείνο έστελνε στον άδη, το ξύλο όμως αυτό, δηλαδή το ξύλο του σταυρού, ξανάφερε πάλι από τον άδη και αυτούς που πέθαναν. Καί εκείνο έκρυβε τον νικημένο σαν αιχμάλωτο και γυμνό, αυτό όμως έδειχνε σ᾿ όλους τον νικητή γυμνό, καρφωμένο στα ψηλά. Καί ο θάνατος του Αδάμ καταδίκαζε και αυτούς που έζησαν ύστερα από αυτόν, ο θάνατος όμως του Χριστού ανάστησε πραγματικά και αυτούς που έζησαν πριν από Αυτόν. «Ποιός μπορεί να διηγηθεί τη δύναμη του Κυρίου, να εξυμνήσει όλες τις δόξες Του;». Από θνητοί έχουμε γίνει αθάνατοι, από νεκροί αναστηθήκαμε, από νικημένοι γίναμε νικητές.